ब्रह्मविद्यासाधनकृतसर्वात्मभावफलावाप्तिं वामदेवाद्याचार्यपरम्परया पारम्पर्यश्रुत्यावद्योत्यमानां ब्रह्मवित्परिषद्यत्यन्तप्रसिद्धाम् उपलभमाना मुमुक्षवो ब्राह्मणा अधुनातनाः ब्रह्म जिज्ञासवः अनित्यात्साध्यसाधनलक्षणात्संसारात् आ जीवभावाद्व्याविवृत्सवो विचारयन्तः अन्योन्यं पृच्छन्ति । कथम् ? —
(ச.பா) (அ.கை) வாமதேவர் முதலிய ஆச்சாரிய பரம்பரையாலும், சுருதிகளாலும், புலப்படுத்தப்பட்டதும், பிரஹ்மவித்தியா சாதனத்தால் அடையத்தக்க சர்வாத்மபலப்பிராப்தியை அடைய விரும்பிய பிரஹ்மசாரிகளும், சந்நியாசிகளும் ஆன முமூக்ஷுக்களான பரிஷத் (கூட்டங்கள்) அதாவது பிரஹ்மத்தை அறிய விரும்பிய பிராஹ்மணர்களான இன்றைய முமூக்ஷீக்கள் பிரஹ்மத்தை அறிய விரும்பியவர்களாகி அநித்தியமான சாத்திய, சாதன லக்ஷணங்களோடு கூடிய சம்சாரத்தினின்று ஜீவிக்கும் நிலையிலேயே விடுபட விரும்புபவராகி ஒருவருக்கொருவர் விசாரம் செய்துக்கொண்டு, ஒருவர் மற்றவனை இந்த ஆத்மா எத்தகையவன்? இவன் யார்? நாம் எந்த ஆத்மாவை இவனே ஆத்மாவென்று நேரிடையாக அறிந்து உபாசிப்போம். யார் அந்த ஆத்மா? என்று கேட்டுக்கொள்கின்றனர்.
कोऽयमात्मेति वयमुपास्महे कतरः स आत्मा येन वा पश्यति येन वा शृणोति येन वा गन्धानाजिघ्रति येन वा वाचं व्याकरोति येन वा स्वादु चास्वादु च विजानाति ॥ १ ॥
यमात्मानम् अयमात्मा इति साक्षात् वयमुपास्महे कः स आत्मेति ; यं चात्मानमयमात्मेति साक्षादुपासीनो वामदेवः अमृतः समभवत् ; तमेव वयमप्युपास्महे को नु खलु स आत्मेति
(ச.பா) எந்த ஆத்மாவை இவனே ஆத்மா என்று சாக்ஷாத்தாக உபாசித்து வாமதேவர் மரண தர்மத்திலிருந்து விடுபட்டு பிராஹ்மாத்ம பாவத்தை அடைந்தாரோ அந்த ஆத்மாவை நாம் உபாசிப்போமாக. அந்த ஆத்மா யார் என்று அறிவோமாக.
एवं जिज्ञासापूर्वमन्योन्यं पृच्छताम् अतिक्रान्तविशेषविषयश्रुतिसंस्कारजनिता स्मृतिरजायत — तम् ‘प्रपदाभ्यां प्रापद्यत ब्रह्मेमं पुरुषम्’ ‘स एतमेव सीमानं विदार्य एतया द्वारा प्रापद्यत’ एतमेव पुरुषं द्वे ब्रह्मणी इतरेतरप्रातिकूल्येन प्रतिपन्ने — इति । ते चास्य पिण्डस्यात्मभूते । तयोरन्यतर आत्मोपास्यो भवितुमर्हति । योऽत्रोपास्यः, कतरः स आत्मा इति विशेषनिर्धारणार्थं पुनरन्योन्यं पप्रच्छुर्विचारयन्तः ।
(ச.பா) இவ்வாறு ஜிஐஞாசா பூர்வமாய் ஒருவருக்கொருவர் கேட்டுக்கொள்ளும் முமூக்ஷுக்களுக்கு விசேஷ விஷயமான சிரவண சம்ஸ்காரத்தால் ஸ்மிருதியானது உண்டாயிற்று. அந்த ஸ்மிருதி யாதெனில் பிரஹ்மம் என்ற பரம புருஷனை அடைவோமாக என்பதாகும். அவனே இந்த சீமா என்ற எல்லையை (பிரஹ்ம மந்திரத்தை) பிளந்து கொண்டு உள்ளே நுழைந்தான். அந்த புருஷனையே பிரஹ்மம் என்று உபாசிப்போம். இங்கு ஒன்றுக்கொன்று முரண்பாடான இரண்டு பிரஹ்மங்கள் அறியப்படுகின்றன. ஒன்று இந்தப் பிண்டத்திற்கு ஆத்ம பூதமானவை. மற்றொன்று ஆத்மாவென்று உபாசிக்கத்தக்கதாகும். அவைகளில் எது உபாசிக்கத்தக்கது? அந்த ஸ்வச்ச ஆத்மா எது? என்பதை விசேஷமாய் நிர்தாரணம் செய்யும் பொருட்டு அந்த முமூக்ஷுக்கள் ஒருவரை ஒருவர் கேள்விகள் கேட்டு விசாரிக்கின்றனர்.
पुनस्तेषां विचारयतां विशेषविचारणास्पदविषया मतिरभूत् । कथम् ? द्वे वस्तुनी अस्मिन्पिण्डे उपलभ्येते — अनेकभेदभिन्नेन करणेन येनोपलभते, यश्चैक उपलभते, करणान्तरोपलब्धिविषयस्मृतिप्रतिसन्धानात् । तत्र न तावत् येनोपलभते, स आत्मा भवितुमर्हति ।
(ச.பா) மறுபடியும் அவர்களுக்குள் விசாரிக்கும் கால் விசேஷத்தை விசாரிக்கக்கூடிய புத்தி உண்டாயிற்று. இவ்வாறு இந்த பிண்டத்தில் இரண்டு வஸ்துக்கள் அறியப்படுகின்றன. அநேக பேதங்களால் மாறுபட்ட கரணங்களால் இது எவ்வாறு அறியப்படும். எது இந்தக் கரணங்களால் அறியப்படும் விஷயங்களை நினைவு என்பதால் ஒன்று சேர்க்கிறது. எது இந்த வேறுபட்ட விஷயங்களை அறியக்கூடிய கரணங்களால் அறியப்படவில்லையோ அதுவே ஆத்மாவாக ஆவதற்கு ஏற்றது.
केन पुनरुपलभत इति, उच्यते — येन वा चक्षुर्भूतेन रूपं पश्यति, येन वा शृणोति श्रोत्रभूतेन शब्दम् , येन वा घ्राणभूतेन गन्धानाजिघ्रति, येन वा वाक्करणभूतेन वाचं नामात्मिकां व्याकरोति गौरश्व इत्येवमाद्याम् , साध्वसाध्विति च, येन वा जिह्वाभूतेन स्वादु च अस्वादु च विजानातीति ॥
(ச.பா) பின் அது எவ்வாறு அறியப்படும் எனில் கூறுகிறோம். எதனால் சக்ஷு பூதமாகி ரூபம் பார்க்கப்படுகிறது? எதனால் சுரோத்திர பூதமாகி சப்தங்கள் கேட்கப்படுகின்றன? எதனால் நுகரும் பொறியினதாய் வாசனைகள் நுகரப்படுகின்றன. எதனால் வாக்கரண பூதமாகி பசு, குதிரை என்ற நாம ரூபமான வாக்குகள், எதனால் ஜிஹ்வா பூதமாகி இது சாது, நல்லருசி உடையது. இது நல்ல ருசி அற்றது என்பது அறியப்படுகிறது. (என்று விசாரித்தனர்).
किं पुनस्तदेकमनेकधा भिन्नं करणम् ? इत्युच्यते-
(ச.பா) (அ.கை) மேலும் அது ஒன்றே பலவாறான கர்மத்தோடு கூடியதா? அல்லது அதுவே பலவிதமான கரணங்களாகிறதா? எனில் கூறப்படுகிறது:-
यदेतद्धृदयं मनश्चैतत् । संज्ञानमाज्ञानं विज्ञानं प्रज्ञानं मेधा दृष्टिर्धृतिर्मतिर्मनीषा जूतिः स्मृतिः सङ्कल्पः क्रतुरसुः कामो वश इति । सर्वाण्येवैतानि प्रज्ञानस्य नामधेयानि भवन्ति ॥ २ ॥
यदुक्तं पुरस्तात् प्रजानां रेतो हृदयं हृदयस्य रेतो मनः मनसा सृष्टा आपश्च वरुणश्च हृदयान्मनो मनसश्चन्द्रमाः, तदेवैतद्धृदयं मनश्च, एकमेव तदनेकधा । एतेनान्तःकरणेनैकेन चक्षुर्भूतेन रूपं पश्यति, श्रोत्रभूतेन शृणोति, घ्राणभूतेन जिघ्रति, वाग्भूतेन वदति, जिह्वाभूतेन रसयति, स्वेनैव विकल्पनारूपेण मनसा सङ्कल्पयति, हृदयरूपेणाध्यवस्यति । तस्मात्सर्वकरणविषयव्यापारकमेकमिदं करणं सर्वोपलब्ध्यर्थमुपलब्धुः ।
(ச.பா) முன்பு எது பிரஜைகளின் ரேதோ ரூபமான ஹிருதயம் என்றும், அந்த ஹிருதயத்தின் ரேதோ ரூபமானது (சார பூதமானது) மனஸ் என்றும், அந்த மனதால் தண்ணீரும், அதன் தேவதையான வருணனும் உண்டாயின என்றும், அந்த ஹிருதயத்திலிருந்து மனசும், மனதிலிருந்து சந்திரனும், அதுவே ஹிருதயம் என்றும் கூறப்பட்டு, ஹிருதயமும், மனமும் ஒன்றே அதுவே பலவாராக செயல்படுகிறது என்று விளக்கப்பட்டது. இத்தகைய ஒரே அந்தக்கரணமானது சக்ஷுஸ் பூதமாகும் பொழுது ரூபத்தைப் பார்க்கிறது. சுரோத்திர பூதமாகி சப்தங்களைக் கேட்கிறது. நுகரும் இந்திரியபூதமாக ஆகி மணத்தை நுகர்கிறது. வாக் பூதமாக ஆகி பேசுகிறது. நாக்கு பூதமாக ஆகி ருசியை சுவைக்கிறது. தன்னுடைய விகல்பரூபமான மனதால் எல்லாவற்றையும் விகல்பிக்கிறது. கடைசியில் ஹிருதய ரூபமாய் முடிவுறுகிறது. எனவே எல்லா கரண விஷயங்களின் வியாபாரமாகும். இந்த ஒரு கரணமே விஷயங்களை நுகருபவனுக்கு அதை நுகர்வதற்கான சாதனமாக ஆகிறது.
(ச.பா) இதையே கௌசீதகர்கள் இவ்வாறு கூறுவர். “प्रज्ञया वाचं समारुह्य वाचा सर्वाणि नामात्याप्नोति। प्रज्ञया चक्षु समारुध्य चक्षुषा सर्वाणि रूपाण्याप्नोति” பிரக்ஞையுடன் வாக் இந்திரியத்தில் பிரவேசித்து வாக்கால் எல்லா நாமங்களையும் அடைகிறான். அவ்வாறே பிரக்ஞையால் சக்ஷீர் இந்திரியத்தில் பிரவேசித்து எல்லா ரூபங்களையும் அடைகிறான் என்பன போன்ற வாக்கியங்கள் இதையே விவரிக்கின்றன. மேலும் வாஜசனேயத்தில் “मनसा ह्येव पश्यति मनसा श्रृणोति ह्य्दयेन हि रूपाणि जानाति” மனத்தினாலேயே பார்க்கிறான். மனதாலேயே கேட்கிறான். வருதயத்தினாலேயே ரூபங்களை அறிகிறான் என்பன போன்ற வாக்கியங்களால் விளக்கப்படுகிறது. எனவே ஹிருதயம், மனம் என்று சொல்லப்படுகிற அல்லது ஹிருதயம் எனப்படும், மனஸ் சப்தவாக்கியமாய் உள்ள அந்தக் கரணத்திற்கே எல்லா விஷயங்களையும் அடையும் தன்மை பிரசித்தமானது. அந்த ஸ்வரூபமானதே பிராணனும் ஆகும். “यो वै प्राणः सा प्रज्ञा या वै प्रज्ञा स प्राणः” எந்த ஒரு பிராணன் உண்டோ அதுவே பிரக்ஞை எனப்படும். எது பிரக்ஞை எனப்படுகிறதோ அதுவே பிராணனாகும் என்று பிராஹ்மண வாக்கியங்கள் கூறுகின்றன.
करणसंहतिरूपश्च प्राण इत्यवोचाम प्राणसंवादादौ । तस्माद्यत्पद्भ्यां प्रापद्यत, तद्ब्रह्म तदुपलब्धुरुपलब्धिकरणत्वेन गुणभूतत्वान्नैव तद्वस्तु ब्रह्म उपास्य आत्मा भवितुमर्हति । पारिशेष्याद्यस्योपलब्धुरुपलब्ध्यर्था एतस्य हृदयमनोरूपस्य करणस्य वृत्तयो वक्ष्यमाणाः, स उपलब्धा उपास्य आत्मा नोऽस्माकं भवितुमर्हतीति निश्चयं कृतवन्तः ।
(ச.பா) இந்தக் கரணங்களின் சேர்க்கை ரூபமானது அதாவது கரணங்கள் செயல்படும் தன்மையை பெற்றிருப்பது பிராணன் என்று பிராணசம்வாதங்களில் விளக்கியுள்ளோம். எனவே எது இந்த வழிமுறைகளால் அடையப்படுகிறதோ அது பிரஹ்மமாகும். அது அறிய வேண்டியவனுக்கு அறியத்தக்க கரணமாயும், குண பூதமாய் உள்ளதால் அந்த வஸ்து பிரஹ்மம் என்று உபாசிக்கத்தக்க வஸ்து ஆகாது. இவ்வாறு பகுத்துப் பார்க்கும் பொழுது எது அடையத்தக்கதோ அது அடையத்தக்கவனான மனோரூபமான ஹிருதயத்திற்கு கரணமான விருத்திகள் என்று கூறப்பட்டுள்ளனவேயன்றி அது நம்மால் அடையப்பட்டு உபாசிக்கக்கூடிய ஆத்மாவாக நமக்கு ஆகாது என்று அவர்கள் விசாரித்து நிச்சயம் செய்தனர்.
तदन्तःकरणोपाधिस्थस्योपलब्धुः प्रज्ञानरूपस्य ब्रह्मण उपलब्ध्यर्था या अन्तःकरणवृत्तयो बाह्यान्तर्वर्तिविषयविषयाः, ता इमा उच्यन्ते — संज्ञानं संज्ञप्तिः चेतनभावः ; आज्ञानम् आज्ञप्तिः ईश्वरभावः ; विज्ञानं कलादिपरिज्ञानम् ; प्रज्ञानं प्रज्ञप्तिः प्रज्ञता ; मेधा ग्रन्थधारणसामर्थ्यम् ; दृष्टिः इन्द्रियद्वारा सर्वविषयोपलब्धिः ; धृतिः धारणम् अवसन्नानां शरीरेन्द्रियाणां ययोत्तम्भनं भवति ; ‘धृत्या शरीरमुद्वहन्ति’ इति हि वदन्ति ; मतिः मननम् ; मनीषा तत्र स्वातन्त्र्यम् ; जूतिः चेतसो रुजादिदुःखित्वभावः ; स्मृतिः स्मरणम् ; सङ्कल्पः शुक्लकृष्णादिभावेन सङ्कल्पनं रूपादीनाम् ; क्रतुः अध्यवसायः ; असुः प्राणनादिजीवनक्रियानिमित्ता वृत्तिः ; कामः असंनिहितविषयाकाङ्क्षा तृष्णा ; वशः स्त्रीव्यतिकराद्यभिलाषः ; इत्येवमाद्या अन्तःकरणवृत्तयः उपलब्धुरुपलब्ध्यर्थत्वाच्छुद्धप्रज्ञानरूपस्य ब्रह्मण उपाधिभूतास्तदुपाधिजनितगुणनामधेयानि संज्ञानादीनि सर्वाण्येवैतानि प्रज्ञप्तिमात्रस्य प्रज्ञानस्य नामधेयानि भवन्ति, न स्वतः साक्षात् । तथा चोक्तम्
‘प्राणन्नेव प्राणो नाम भवति’ (बृ. उ. १ । ४ । ७) इत्यादि ॥
(ச.பா) அது அந்தக் கரணம் என்ற உபாதியில் நிலை பெற்றுள்ள அறிபவனான பிராக்ஞான ரூபத்தை உடைய பிரஹ்மத்திற்கு இவைகளை அறிவதற்காக பாஹ்யமாயும் அந்தரமாயும் எந்த அந்தக்கரண விருத்திகள் உண்டோ அவை இங்கு விளக்கப்படுகின்றன. சம்ஞானம் என்பது சேதனத்தின் பாவமாகும். ஆக்ஞானம் என்பது கட்டளையிடும் ஈசுவரபாவமாகும். விக்ஞானம் என்பது கலைகளைப் பற்றிய ஞானமாகும். பிரக்ஞானம் என்பது ஞப்தி என்ற பிரக்ஞையாகும். மேதை என்பது கற்ற நூ ல்களை மனதில் இருத்திக்கொள்ளும் சாமர்த்தியமாகும். திருஷ்ட்டி என்பது இந்திரியங்களின் வாயிலாக எல்லா விஷயங்களையும் அடைதலாகும். திருதி: என்பது தளர்ந்த சரீர இந்திரியங்களை மேன்படுத்திக் கொண்டுவந்து ஒரு நிலையில் நிறுத்திக் கொள்வது ஆகும். இந்த திருதி என்ற தைரியத்தால் சரீரத்தை சுமக்கிறான் என்று கூறுகின்றனர். மதி என்பது மனனமாகும். அந்த மனனத்தில் பெரும் சுதந்திரத் தன்மை மனீஷா எனப்பட்டது. ஜுதி: என்பது சரீரத்தில் ஏற்படும் துன்பங்களால் மனதிற்கு ஏற்படும் துக்கமாகும். ஸ்மிருதி என்பது ஸ்மரணம் ஆகும். சங்கல்பம் என்பது ரூபங்களை வெளுப்பு, கருப்பு போன்று சங்கல்பித்தலாகும். க்ருது: என்பது ஒரு தீர்மானம் செய்தல், அசு: என்பது மூசசு விடுதல் போன்ற ஜீவனக் கிரியைக்கு நிமித்தமாயுள்ள விருத்தியாகும். காமம் என்பது நம்மிடம் இல்லாத பொருளில், அதை அடைய நாம்படும் வேட்கையாகும். வச: ஸ்திரீ முதலான நமக்கு மாறுபட்ட விஷயங்களில் கொள்ளும் அபிலாஷையாகும் என்பன போன்ற அந்தக்கரண விருத்திகள் பிரக்ஞப்தி மாத்திரமாய் உள்ள அடைய விரும்புகிறவனுக்கு அதை அடையும் விஷயரூபமாய் உள்ளதால் இவை சுத்தப்பிரக்ஞான ரூபமான பிரஹ்மத்திற்கு உபாதி பூதமானவை. அந்த உபாதியால் உண்டான குணங்களால் ஏற்பட்ட பெயர்களே இந்த சம்ஞானம் முதலியவைகள். இவையாவும் பிரக்ஞப்தி மாத்திரமாய் உள்ள பிரக்ஞானத்திற்கு நாமதேயங்களேயாகும். இவை நேரிடையாக அதனுடன் சம்பந்தப்பட்டவை அல்ல. இதுவே கூறப்பட்டுள்ளது. “प्राणन्नेव प्राणो नाम भवति” ஜீவன நிமித்தமான ஸ்வாசம் விடுவதால் இவன் பிராணன் என்ற பெயர் பெற்றவனாக ஆகின்றான்.
एष ब्रह्मैष इन्द्र एष प्रजापतिरेते सर्वे देवा इमानि च पञ्च महाभूतानि पृथिवी वायुराकाश आपो ज्योतींषीत्येतानीमानि च क्षुद्रमिश्राणीव । बीजानीतराणि चेतराणि चाण्डजानि च जारुजानि च स्वेदजानि चोद्भिज्जानि चाश्वा गावः पुरुषा हस्तिनो यत्किञ्चेदं प्राणि जङ्गमं च पतत्रि च यच्च स्थावरम् । सर्वं तत्प्रज्ञानेत्रं प्रज्ञाने प्रतिष्ठितं प्रज्ञानेत्रो लोकः प्रज्ञा प्रतिष्ठा प्रज्ञानं ब्रह्म ॥ ३ ॥
स एषः प्रज्ञानरूप आत्मा ब्रह्म अपरं सर्वशरीरस्थः प्राणः प्रज्ञात्मा अन्तःकरणोपाधिष्वनुप्रविष्टो जलभेदगतसूर्यप्रतिबिम्बवत् हिरण्यगर्भः प्राणः प्रज्ञात्मा । एष एव इन्द्रः गुणात् , देवराजो वा । एष प्रजापतिः यः प्रथमजः शरीरी ; यतो मुखादिनिर्भेदद्वारेणाग्न्यादयो लोकपाला जाताः, स प्रजापतिरेष एव । येऽपि एते अग्न्यादयः सर्वे देवा एष एव ।
(ச.பா) அந்த, இந்த பிரக்ஞான ரூபமான ஆத்மாவே அபரப் பிரஹ்மமாயும், எல்லா சரீரங்களிலும் இருக்கக்கூடிய பிராணனாயும், பிரக்ஞாத்மாவாய், எல்லா அந்தக் கரண உபாதிகளிலும் பல நீர்நிலைகளில், பிரகாசிக்கும் சூரியனின் பிரதிபிம்பம் போல் எல்லாவற்றிலும் நுழைந்து பிரகாசிக்கும். ஹிரண்ய கர்பனாயும், பிராணனாயும், பிரக்ஞாத்மாவாயும் விளங்குகிறான். இந்த ஆத்மாவே குணங்களால் இந்திரனாயும், அல்லது தேவராஜனாயும் விளங்குகிறான். இவனே முதல் சரீரியான பிரஜாபதியாவான். அந்த முதல் சரீரியான இவனிடம் இருந்தே முகம் (வாய்) முதலான துவாரங்களும், அவைகளுக்கு அதிஷ்ட்டான தெய்வங்களான அக்னி முதலான லோகபாலர்களும் உண்டாயினர். அந்த பிரஜாபதியும் இந்த ஆத்மாவே. அக்னி முதலான எல்லா தேவர்களும் இவனே.
इमानि च सर्वशरीरोपादानभूतानि पञ्च पृथिव्यादीनि महाभूतानि अन्नान्नादत्वलक्षणानि एतानि । किञ्च, इमानि च क्षुद्रमिश्राणि क्षुद्रैरल्पकैर्मिश्राणि, इवशब्दः अनर्थकः, सर्पादीनि । बीजानि कारणानि इतराणि चेतराणि च द्वैराश्येन निर्दिश्यमानानि ।
(ச.பா) எல்லா சரீரங்களுக்கும் உபாதான பூதமான பிருதிவி முதலான பஞ்சமஹா பூதங்களும், அன்னம், அன்னாதம் என்ற லக்ஷணத்துடன் கூடிய மஹா பூதங்களும் இவனே. மேலும் இந்த மிக அல்ப வஸ்துக்களும் இவன் சாந்நித்தியத்தாலேயே பிரகாசிப்பதால் அவைகளும் இவனே. சர்பம் முதலானவைகளும், காரண பீஜங்களும் இரு பிறப்பானவைகளும், மேலே கூறப்போகிறவைகளும் இவனே.
कानि तानि ? उच्यन्ते — अण्डजानि पक्ष्यादीनि, जारुजानि जरायुजानि मनुष्यादीनि, स्वेदजानि यूकादीनि, उद्भिज्जानि च वृक्षादीनि । अश्वाः गावः पुरुषाः हस्तिनः अन्यच्च यत्किञ्चेदं प्राणि । किं तत् ? जङ्गमं यच्चलति पद्भ्यां गच्छति ; यच्च पतत्रि आकाशेन पतनशीलम् ; यच्च स्थावरम् अचलम् ; सर्वं तत् अशेषतः प्रज्ञानेत्रम् , प्रज्ञप्तिः प्रज्ञा, तच्च ब्रह्मैव, नीयतेऽनेनेति नेत्रम् , प्रज्ञा नेत्रं यस्य तदिदं प्रज्ञानेत्रम् ; प्रज्ञाने ब्रह्मण्युत्पत्तिस्थितिलयकालेषु प्रतिष्ठितम् , प्रज्ञाश्रयमित्यर्थः । प्रज्ञानेत्रो लोकः पूर्ववत् ; प्रज्ञाचक्षुर्वा सर्व एव लोकः । प्रज्ञा प्रतिष्ठा सर्वस्य जगतः । तस्मात् प्रज्ञानं ब्रह्म ।
(ச.பா) அவையாவை எனில் கூறுவோம். அண்டஜானி என்பவைகள் பக்ஷிகள், ஜராயுஜானி என்பது மனுஷ்யர் முதலியவைகள் ஆகும். ஸ்வேதஜானி கொசு, சீலைப்பேன் முதலியவைகளாகும். உத்பிஜானி விதையை பிளந்துகொண்டு கிளம்பும் மரம், செடி, கொடிகள் முதலியனவாகும். குதிரைகள், பசுக்கள், மனிதர்கள், யானைகள் இன்னும் மீதியுள்ள எல்லாப் பிராணி ஜாதங்களும் இதனுள் அடங்கும். அவையாவை? ஜங்கமம் என்பது காலால் நடந்து அசைந்து செல்வது. மேலும் உயரக்கிளம்பி பறப்பது, மேலும் பக்ஷியாயினும், ஆகாசத்தில் பறக்க முடியாததும் இதில் அடங்கும். எது அசைய முடியாத ஸ்தாவரங்களோ அவைகளும் இதற்கு உட்பட்டதே. இவ்வாறு மிச்சமில்லாதயாவும் பிரக்ஞாநேத்திரம் எனப்படும். பிரக்ஞா என்பது பிரக்ஞப்தி. அதனால் நடத்தி செல்லப்படுவது பிரக்ஞாநேத்திரம் . அதன் சாநித்தியமே இங்கு நேத்திரம் எனப்படும். இத்தகைய பிரக்ஞானமான பிரஹ்மத்தில் உற்பத்தி, ஸ்திதிலய காலங்களில் அதை ஆசிரயித்து இவையாவும் நிலைபெற்றுள்ளது என்பது பொருள். பிரக்ஞா நேத்திரமானது லோகம் என்பதை முன்போல் பொருள் கொள்ளவேண்டும். அல்லது எல்லாலோகமும் பிரக்ஞையையே சக்ஷுஸாக கொண்டுள்ளது என்றும் பொருள் கொள்ளலாம். எல்லா ஜகத்திற்கும் இந்த பிரக்ஞையே நிலைக்களமானது. எனவேதான் பிரக்ஞானம் பிரஹ்மா என்று கூறப்பட்டது.
तदेतत्प्रत्यस्तमितसर्वोपाधिविशेषं सत् निरञ्जनं निर्मलं निष्क्रियं शान्तम् एकम् अद्वयं
‘नेति नेति’ (बृ. उ. ३ । ९ । २६) इति सर्वविशेषापोहसंवेद्यं सर्वशब्दप्रत्ययागोचरं तदत्यन्तविशुद्धप्रज्ञोपाधिसम्बन्धेन सर्वज्ञमीश्वरं सर्वसाधारणाव्याकृतजगद्बीजप्रवर्तकं नियन्तृत्वादन्तर्यामिसंज्ञं भवति । तदेव व्याकृतजगद्बीजभूतबुद्ध्यात्माभिमानलक्षणं हिरण्यगर्भसंज्ञं भवति । तदेव अन्तरण्डोद्भूतप्रथमशरीरोपाधिमत् विराट्प्रजापतिसंज्ञं भवति । तदुद्भूताग्न्याद्युपाधिमत् देवतासंज्ञं भवति । तथा विशेषशरीरोपाधिष्वपि ब्रह्मादिस्तम्बपर्यन्तेषु तत्तन्नामरूपलाभो ब्रह्मणः । तदेवैकं सर्वोपाधिभेदभिन्नं सर्वैः प्राणिभिस्तार्किकैश्च सर्वप्रकारेण ज्ञायते विकल्प्यते च अनेकधा ।
‘एतमेके वदन्त्यग्निं मनुमन्ये प्रजापतिम् । इन्द्रमेकेऽपरे प्राणमपरे ब्रह्म शाश्वतम्’ (मनु. १२ । १२३) इत्याद्या स्मृतिः ॥
(ச.பா) அத்தகைய பிரக்ஞானமே எல்லா உபாதிகளும் நீங்கப் பெற்றதாயும், எந்த மறைவோ, தடையோ அற்றதாயும், நிர்மலமாயும், எச்செயலும் அற்றதாயும், பரம சாந்தமானதாயும் ஒன்றாயும், தனக்கு இரண்டாவது அற்றதாயும், நேதி, நேதி என்று எல்லா விசேஷங்களையும், நீக்குங்கால் எது உணர்வு ஸ்வரூபமாய் அறியத்தக்கதாயும், எல்லா சப்தங்களாலும் அறியத்தக்க ஞானத்திற்கு கோசரமாயும் இருக்கும் அந்த பிரக்ஞானமானது மிகவும் சுத்தமான பிரக்ஞை என்ற உபாதியுடன் சம்பந்தப்படும் பொழுது சர்வக்ஞனான ஈஸ்வரனாயும், சர்வ சாதாரணமான அவ்யாகிருதமான ஜகத் பீஜத்தை பிரவிருத்திப்வனாயும், எல்லாவற்றையும் கட்டுப்படுத்துவதாலும், அந்தர்யாமி என்று கூறப்படுபவனாகவும் ஆகிறான். அந்தப் பிரக்ஞானமே வியாகிருதமான ஜகத்திற்கு பீஜபூதமான புத்தியாத்மாவை அபிமானிக்கும் நிலையில் ஹிரண்யகர்பன் என்று பெயர் பெற்றவனாக ஆகிறான். அந்தப் பிரக்ஞானமயன் தன்னில் படைக்கப்பட்ட அண்டத்திலிருந்து உண்டான முதல் சரீரத்தை உபாதியாக கொண்டபோது விராட் என்றும், பிரஜாபதி என்றும் பெயர் பெற்றவனாக ஆகிறான். அதில் உண்டான அக்னி முதலான உபாதிகளோடு கூடின தேவதைகளாக அழைக்கப்படுபவனாகவும் ஆகிறான். அவ்வாறே விசேஷ சரீர உபாதிகளிலும் அந்த, அந்தப் பெயர் பெற்றவனாக ஆகிறான். இவ்வாறு சதுர்முகப் பிரஹ்மா தொடங்கி ஸ்தம்பபரியந்தமாய் உள்ள எல்லாவற்றிலும் அந்த, அந்த நாமரூபத்தை அந்த பிரஹ்மம் லாபமாக அடைகிறது. அந்தப்பிரக்ஞானம் ஒன்றே எல்லா உபாதி பேதங்களால் மாறுபட்டதாயும், எல்லா பிராணிகளாலும் தார்கிகர்களாலும், பலப்பிரகாரமாய் அறியப்பட்டு பலவாறாக கல்பிக்கப்படுகிறது. “एतमेके वदन्त्यग्निं मनुमन्ये प्रजापतिम्। इन्द्रमेकऽपरे प्राणमपरे ब्रह्म शाश्वतम्” இந்த பிரக்ஞான ஸ்வரூபத்தை சிலர் அக்னி என்றும் மற்றும் சிலர் மனது என்றும், சிலர் பிரஜாபதி என்றும், மற்றொரு சாரார் இந்திரன் என்றும், வேறுசிலர் பிராணன் என்றும் இந்த சாஸ்வதமான பிரஹ்மத்தை பலவாறாக கூறுவர் என்பன போன்ற ஸ்மிருதி வாக்கியங்கள் இதையே விளக்குகின்றன.
स एतेन प्रज्ञेनात्मनास्माल्लोकादुत्क्रम्यामुष्मिन्स्वर्गे लोके सर्वान्कामानाप्त्वामृतः समभवत्समभवत् ॥ ४ ॥ इति पञ्चमः खण्डः ॥
स वामदेवोऽन्यो वा एवं यथोक्तं ब्रह्म वेद प्रज्ञेनात्मना, येनैव प्रज्ञेन आत्मना पूर्वे विद्वांसोऽमृता अभूवन् तथा अयमपि विद्वान् एतेनैव प्रज्ञेन आत्मना अस्मात् लोकात् उत्क्रम्येत्यादि व्याख्यातम् । अस्माल्लोकादुत्क्रम्य अमुष्मिन् स्वर्गे लोके सर्वान्कामान् आप्त्वा अमृतः समभवत्समभवदित्योमिति ॥
(ச.பா) அந்த வாம தேவரானவர் முற்கூறப்பட்ட அந்த பிரக்ஞான ஸ்வரூபத்தை பிரஹ்மமாக உணர்ந்து அந்த பிரக்ஞான ஆத்மாவினால் முந்தைய வித்வான்கள் எவ்வாறு அம்ருத ஸ்வரூபத்தை அடைந்தார்களோ அவ்வாறே இந்த வாமதேவரான வித்வானும், இந்த பிரக்ஞான ஆத்மாவாக இந்த லோகத்திலிருந்து வெளிக்கிளம்பினார். என்பன போன்ற இவையாவும் முன்பே விவரிக்கப்பட்டதே, இந்த லோகத்திலிருந்து வெளிக்கிளம்பி தன் ஸ்வரூபமாகிற லோகத்தில் அவாப்த சமஸ்த்தகாமனாய், அம்ருத ஸ்வரூபனாய் ஆனார் என்று ஓம்.
इति पञ्चमखण्डभाष्यम् ॥