केन (கேன)  इषितं (இஷிதம்) எந்த கர்த்தாவால் விரும்பப்பட்டதாகி  प्रेषितम् (ப்ரேஷிதம்) ஏவப்பட்ட (செலுத்தப்பட்ட) मनः  (மன) மனது पतति (பததி) தன் விஷயத்தைக் குறித்து செல்லுகிறது. इष् (இஷ்) என்றதாதுவிற்கு அடிக்கடி என்ற அர்த்தம், செல்லுதல் என்றஅர்த்தம் இங்கு பொருந்தாததால் இச்சை என்றஅர்த்தத்தில் இந்த ரூபம் வந்தது என்று அறிகிறோம்.(इषितम्) இஷிதம் என்பது (इट्प्रयोगः) இட்ப்ரயோகமானது சாந்தஸமாகும். அதையே முதல் முதலில் பிரேரணை (நியோகம்) என்ற அர்த்தத்தில் ப்ரேஷிதம் என்று கூறப்பட்டது.

ப்ரேஷிதம் (ஏவப்பட்டது) என்று மட்டும் கூறினால் எவரால் ஏவப்பட்டது, எவ்வாறு ஏவப்பட்டது என்றசங்கை வரும். இஷிதம் (விருப்பத்தால்) என்றவிசேஷணத்தால் எவருடைய இச்சையால் என்பதாலேயே பிரேஷிதம் என்றஅர்த்த விசேஷம் இருப்பதால் அந்த இரண்டு சங்கையும் நீங்கிவிடுகிறது.

(சங்கை)இவ்வாறு இந்த அர்த்தமே அபிப்ராயமாக இருந்தால். केनेषितं  (கேனஇஷிதம்) எதன் இச்சையால் என்றஅர்த்தமே சித்திப்பதால் प्रेषितं (ப்ரேஷிதம்) ஏவப்பட்டு என்று கூறவேண்டியதில்லை. மேலும் அதிக சப்தங்களாலும் (பதங்களாலும்) அதிக அர்த்தம் ஏற்படும் என்றஇச்சையால் கர்மாவினாலோ வாக்கினாலோ என்று केन प्रेषितम् (கேனப்ரேஷிதம்) எதனால் ஏவப்பட்டது என்றஅந்த விசேஷத்தை அறிய முடியும்.

(சமாதானம்) கேள்வியின் சாமர்த்தியத்தால் அவ்வாறு அல்ல. தேஹாதி சங்காதங்களிலிருந்தும், அநித்தியமான கர்ம காரியங்களிலிருந்தும் விரக்தி அடைந்தவனாய் இருப்பதால் அநித்தியத்தைத் தவிர வேறான கூடஸ்த்தனாயும், நித்யமாயும் உள்ள வஸ்துவை அறிந்துகொள்வதில் இச்சை உள்ளவன் கேட்கிறான் என்பது கேள்வியின் சாமர்த்தியத்தால்  அறிகிறோம். இவ்வாறு அல்லாமல் இச்சை, வாக், கர்ம இவைகளினால் தேஹசங்காதம் பிரேரணை செய்கின்றன என்பது பிரசித்தம். ஆகையால் இந்த கேள்வியே அர்த்தமற்றதாகிவிடும்.

(சங்கை) இவ்வாறானால் प्रेषितम् (ப்ரேஷிதம்) ஏவப்பட்டது என்றசப்தத்தின் அர்த்தமே காண்பிக்கப்படவில்லையே எனில்

(சமாதானம்) அவ்வாறு அல்ல. இந்த கேள்வியானது சந்தேஹ விக்ஷதே்தின் பேரில் எற்பட்டு இருப்பதால் प्रेषित (ப்ரேஷித) ஏவுதல் என்ற சப்தத்திற்கு (பதத்திற்கு) அர்த்த விசேஷம் ஏற்படுகிறது. எவ்வாறு காரிய காரண சங்காதத்திற்கு பிரேரணை செய்தல் உலகில் பிரசித்தமோ அவ்வாறா? அல்லது சங்காதத்தைக் காட்டிலும் வேறான சுவதந்திரமாக உள்ளதின் இச்சாமாத்திரத்தினாலேயே மனமுதலியவைகள் பிரேரணை செய்யப்படுகின்றனவா? என்றஅர்த்தத்தினால் கேள்வியின் அர்த்தமானது केनेषितं पतति प्रेषितं मनः (கேனேஷிதம் பததி, ப்ரேஷிதம் மன) எதனால் மனமானது இச்சிக்கிறது எதனால் ப்ரேரிக்கப்படுகிறது என்று இரு விசேஷணங்கள் பொருந்துகிறது.

ஆனால் ஸ்வதந்திரமானது தன்னுடைய விஷயங்களில் தானாகவே செல்கிறது என்பது பிரசித்தம். இங்கு எவ்வாறு சந்தேஹம் எழுகிறது எனில் கூறப்படுகிறது. மனமானது ப்ரவிருத்தி, நிவிர்த்தி மார்கத்தில் சுதந்திரமாய் இருந்தால் அதற்கு இஷ்டமில்லாததில் சிந்திக்காது. அது நல்லதல்ல என்று தெரிந்தும் சங்கல்பிக்கிறது. மிகவும் துக்கம் தரக்கூடியதை நீக்க முடியும் என்றாலும் மனது பிரவிர்த்திக்கவே செய்கிறது. ஆகையால் केनेषितम् (கேனேஷிதம்) யாருடைய இச்சையால் என்பது முதலிய கேள்விகள் (प्रश्नः) எழுகிறது.

केन (கேன) யாரால் प्रथम (ப்ரதம) प्राणः (ப்ராண) முதல்வனான ப்ராணன் प्रैैति (ப்ரைதி) தன்னுடைய செயலைக் குறித்துச் செல்லுகிறது. இங்கு எல்லா இந்திரியங்களும் ப்ராணனை முன்னிட்டுக் கொண்டே செயல்படுவதால் प्रथमः (ப்ரதம:) முதன்மையானது என்ற விசேஷணம் ப்ராணனுக்குக் கொடுக்கப்பட்டுள்ளது

केन इषितां (கேனஇஷிதாம்) யாரால் ஏவப்பட்டதாகி इमां वाचं (இமாம் வாச்சம்) இந்த சப்தரூபமான வார்த்தைகளை உலகத்தோர்  वदन्ति (வதந்தி) சொல்லுகின்றனர், (பேசுகின்றனர்.) அவ்வாறேचक्षुः श्रोत्रम् (சக்ஷு, ச்ரோத்ரம்) கண்ணையும், காதையும் தன் தன் செயல்களில் क उ देवः (க. உ. தேவ) எந்தப்ரகாசிக்கும் தன்மை உள்ள தேவன் युनक्ति (யுனக்த்தி) ஈடுபடும் படி தூண்டுகிறான்.

(அஃகை பா) இவ்விதம் கேட்ட யோக்யனான சிஷ்யனை நோக்கி குரு கூறுகிறார். மனம் முதலிய இந்திரிய சமூஹத்தைத் தனது விஷயத்தைக் குறித்து ப்ரேரனை செய்யும் தேவன் யார்? எவ்விதம் ப்ரேரனை செய்கிறார்? என்று நீ கேட்டாயோ அவ்விஷயத்தைக் கேள்.

श्रोत्रस्य श्रोत्रं (ச்ரோத்ரஸ்ய ச்ரோத்ரம்) காதுக்குக் காது-எதனால் கேட்கப்படுகிறதோ அது காது. சப்தத்தை கேட்பதற்கான சாதனமானது சப்தத்தைக் கிரஹிக்கும் இந்திரியமாகும். அதற்கு அது காதாகும். அதைக் குறித்து உன்னால் கண், காது இவைகளை எந்த தேவன் அந்த அந்த திறமையுடன் செயல்படச் செய்கிறான் என்று இவ்வாறு உன்னால் கேட்கப்பட்டது.

(சங்கை) இந்த குணங்கள் உடைய  இவன் ஸ்ரோத்திரம் முதலியவைகளை செயல்படச் செய்கிறவன் யார்? என்ற கேள்விக்கு காதுக்குக்காது என்ற இந்த பதில் பொருந்தாது.

(சமாதானம்)  அந்தப்ரேரணை செய்கிறவனுக்கு வேறு எந்த விசேஷ ரூபமும் கிடையாது ஆகையால் முற்கூறிய தோஷம் கிடையாது. கத்தி முதலியவைகளை பிரேரிக்கிறவன் வேறாய் இருப்பது போல் ச்ரோத்ர முதலியவைகளுக்கு தன்னுடைய வியாபாரங்களைத் தவிர (செயல்களைத் தவிர) வேறு தனியாக தன்னுடைய வியாபாரத்துடன் இருந்தால் அதற்கு தகுந்தாற் போல் பதில் இருந்திருக்கும். ஆனால் கத்தியால் வெட்டுபவனைப் போல் எந்த ஒன்றும் ஸ்ரோத்திரம் முதலியவைகளின் தன் தன் வியாபாரத்துடன் கூடிய தூண்டுபவன் அறியப்படவில்லை. அவயவங்களுடன்சேர்ந்து உண்டான ஸ்ரோத்திரம் முதலியவைகளை எந்த சிதாபாசனின் பலவியாப்தியின் லிங்க ரூபங்களான ஆலோசனை, சங்கல்பம் அவ்வாறே நிச்சயம் முதலிய ரூபவியாபாரங்கள் உண்டோ அதனால்  அறியப்படுகிறது. கிருஹம் முதலியவைக்கு சமானமாக எதன் பிரயோஜனத்திற்காக ஸ்ரோத்திரம் முதலிய கரண சமூகம் பிரவிர்த்திக்கின்றதோ அது ஸ்ரோத்திரம் முதலியவைகளிலிருந்து (தனியாக) ஏதோ ஒரு தத்துவம் அவசியம் உள்ளது. சேர்ந்து உள்ள பதார்த்தம் வேறு சாதன ரூபபதார்த்தமாகிறது. இதனால் ஏதோ ஒன்று ஸ்ரோத்திரம் முதலியவைகளைப் பிரேரணை செய்பவன் அவசியம் இருப்பதை  அறிய முடிகிறது. ஆகையால்  (ஸ்ரோத்திரஸ்ய ஸ்ரோத்திரம்) என்று கூறப்பட்ட பதில்கள் சரியானதே.

(சங்கை)மேலும் இங்கு காதுக்குக் காது என்பதற்கு பதத்தின் அர்த்தம் என்ன? எவ்வாறு பிரகாசத்திற்கு அன்யப்ரகாசம் தேவை இல்லையோ அவ்வாறேகாதிற்கு மற்றொரு காது தேவை இல்லை எனில்?

அவ்வாறு இதற்கு தோஷம் கிடையாது. இங்கு இவ்வாறு இந்த பதத்திற்கு அர்த்தம் செய்யவேண்டும். ஸ்ரோத்திரத்திற்கு தன்னுடைய விஷயத்தை கிரஹிக்கும், சாமர்த்தியம் காணப்படுகிறது. அதாவது ஸ்ரோத்திரத்திற்கு தன்னுடைய விஷயத்தை கிரஹிக்கும்  சாமர்த்தியம்  ஆத்மஜ்யோதிஸ்ரூபமாயும், நித்தியமாயும் தன்னைப் ப்ரேரகச் செய்பவன் அற்றதாயும், எல்லாவற்றுள்ளும் உள்ள சைதன்யஸ்வரூபத்தினால் அல்லவா இருக்கிறது. அசத்தாய் இருந்தால் அவ்வாறு சாமர்த்தியம் இருக்காது. ஆகையால் ஸ்ரோத்திரத்திற்கு ஸ்ரோத்திரம் (காதுக்கு காது) என்பது பொருத்தமாய் இருக்கிறது. அவ்வாறேமற்றச்ருதிகளிலும் “ இந்த ஆத்மா தன் ஜ்யோதிஸாலேயே பிரகாசிக்கிறது.” (बृ) “அதனுடைய ப்ரகாசத்தால் இவை எல்லாம் ப்ரகாசிக்கிறது.” (क,श्वे,मु) “சூரியன் எந்த தேஜஸ்ஸின் ஜ்வலனத்தால் தபிக்கிறது” (तै) முதலியவைகளாலும் “எந்த தேஜஸ்ஸானது சூரியனிடத்தில் இருந்துக்கொண்டு ஜகத் முழுவதையும் பிரகாசிக்கச்செய்கிறது..” “ஹே பாரத! க்ஷதே்திரம் க்ஷதே்திரமுடையவனையும் அவ்வாறேமுழுவதையும் பிரகாசிக்கச் செய்கிறது. (गीता) காடகத்திலும் அது நித்தியங்களுக்கு நித்தியமாயும், சேதனங்களுக்கு சேதனம் என்று கூறப்பட்டுள்ளது. ச்ரோத்திராதிகளே எல்லாவற்றின் ஆத்ம பூதமான சேதனம் என்று அக்ஞானிகளுக்கு பிரசித்தமாய் இருக்கிறது. அந்தக் கருத்தானது இங்கு நிராகரிக்கப்படுகிறது. வித்வான்களின் புத்தியால் அறியப்படுவதாயும், எல்லாவற்றைக் காட்டிலும் ஆந்தரமானதாயும், கூடஸ்தன், அஜம், அம்ருதம். அபயமாயும், ஸ்ரோத்ராதிகளுக்கு ஸ்ரோத்தராதிகளுக்கான சாமார்த்தியத்திற்கு ஏதோ ஒரு காரணம் இருக்கிறது என்பது கூறிய பதிலின் சப்தார்த்தத்தினால் பொருந்துகிறது.

அவ்வாறே மனதிற்கு (அந்தக் கரணத்திற்கு) மனமாகும் சைதன்ய ஜ்யோதியின் ஒளியைத் தவிர வேறு ஒன்றால் அந்தக் கரணமானது தன்னுடைய விஷயங்களான சங்கல்பம் செய்தல், நிச்சயம் செய்தல் முதலிய சாமர்த்தியம் உடையதாகாது. ஆகையால் மனதிற்கு மனம் என்பது இங்கு புத்தியையும், மனதையும் ஒன்றாக மனம் என்று நிர்தேசம், செய்யப்பட்டுள்ளது.

यद्वाचो ह वाचम् (யத்வாச்சோ ஹ வாச்சம்) எது வாக்கிற்கு வாக் என்பதில் எது यत् என்றசப்தமானது ஸ்ரோத்திரம் முதலிய எல்லாவற்றிற்கும் “எதனால்” यस्मात्  என்றहेतुः அர்த்தத்தில் வருகிறது. எவ்வாறு எனில் எதனால் அது ஸ்ரோத்திரத்திற்கு ஸ்ரோத்திரம், எதனால் மனதிற்கு மனம் என்று இவ்வாறு இருப்பதால் இங்கு वाचो (வாச்சோ) ह (ஹ) वाचम् (வாசம்) என்பது இரண்டாவது விபக்தி. ஆனால் இங்கு முதல் விபத்தியாக எற்க வேண்டும். ஏன் எனில் प्राणस्य प्राणः பிராணஸ்ய ப்ராண: என்று இருப்பதால் வாச்சோஹி வாசம் என்பது போல் பிராணஸ்ய பிராணம் என்று ஏன் இரண்டாவது விபக்தியில் கூறப்படவில்லை. அவ்வாறு கூறுவது உசிதமாகாது. ஏன் எனில் அதிகமானவையின் உடன்பாடு கிடைக்கிறது வாசம் என்பதில் “வாக்” என்று கூறப்படுகிறது. ஆனால் स उ प्राणस्य प्राणः  என்று सः प्राणः  அந்த ப்ராணன் என்று இரண்டு சப்தங்கள் முதல் விபத்தியில் வருவதால், இவ்வாறு அதிகமானவை உடன்படுவதால்  முற்கூறியது பொருந்தும்.

கேட்ட வஸ்துவை விளக்குவதற்கு முதல் வேற்றுமையே பொருந்தும். எந்த பிராணன் எனப்படும் விருத்தி விசேஷமாகிய ப்ராணனைக் குறித்துக் கேட்டாயோ அந்தப் ப்ராணன் தான் பிராணனுக்கு பிராணன்(மூச்சுவிடுவதற்கான) சாமர்த்தியத்தைக் கொடுக்கிறது. ஆத்மாவின் இருப்பு (அதிஷ்ட்டானம்) இல்லாமல் பிராணனால் ஒன்றும் செய்ய இயலாது. (तै) , “ஆனந்தஸ்வரூப ஆகாசம் இல்லாவிடில் எவன் உயிர் வாழ்வான், மேலும் எவன்தான் ஸ்வாசிப்பான்” “அந்தப் பிராணனை மேலே எடுத்துச் செல்கிறது, அவ்வாறே அபானனைக் கீழ்நோக்கிச் செலுத்துகிறது,” (क) என்பது முதலிய சுருதிகளால் அறிகிறோம்.இங்கும் அவ்வாறே கூறப் போகிறது எதனால் ப்ராணன் சுவாசிக்கிறதோ (பிராணன் வேலை செய்கிறதோ) அதுவே ப்ரஹ்மம் என்று நீ அறி என்பதாகும்.

ஆனால் ஸ்ரோத்திராதி இந்திரியங்களைக் கூறும் பொழுது க்ராணேந்திரியத்தைக் (நுகரும் இந்திரியத்தைக்) கிரஹித்துக் கொள்ளவேண்டுமே தவிர பிராணனை அல்ல.

(சமாதானம்) அது உண்மையே, பிராணனைக் கிரஹித்துக் கொண்டதாலேயே க்ராணத்தையும் கிரஹிக்கப்பட்டதாக கருதப்படுகிறது. எல்லா கரணங்களுடைய செயல்களும் அதன் (பிரவிர்த்திகளும்) எதன் பொருட்டோ அது பிரஹ்மம் என்பது இந்தப்ரகரணத்தின் அர்த்தமாகும்.

அவ்வாறேचक्षुषश्चक्षू (சக்ஷுஷச்சக்ஷு) என்பது ரூபத்தைப் பிரகாசம் செய்கின்றகண்ணிற்கு ரூபத்தைக் கிரஹிக்கும் சாமர்த்தியம் எதனாலோ அது ஆத்ம சைதன்யத்தினுடைய இருப்பினாலேயேயாகும். ஆகையால் கண்ணிற்குக் கண் எனப்பட்டது.

கேள்வி கேட்டவன் கேள்வியின் அர்த்தத்தை அறிய விரும்புவதால் ஸ்ரோத்திராதிகளின் ஸ்ரோத்திராதிரூப பிரஹ்மத்தை “அறிந்து” என்பதை அத்யாஹாரம்  சேர்த்துக்கொள்ள வேண்டும். ஏன் எனில் அம்ருதத்தை அடைகிறார்கள் என்று பல சுருதி கூறி இருப்பதால் அவ்வாறு எடுத்துக் கொள்ள வேண்டும். ஞானத்தால் முக்தி அடைய முடியும் என்பதால் ஞானத்தால் அல்லவா அம்ருதத்துவம் அடையப்படுகிறது. ஜீவன் ச்ரோத்திரம் முதலிய கரணங்களின் செயல்களை துறந்து ச்ரோத்திரம் முதலியவைகளில் ஆத்மபாவம் வைத்து அதனுடைய உபாதியுடன் கூடி பிறப்பு, இறப்புடன் கூடிய சம்சாரத்தை அடைகிறது, ஆகையால் ச்ரோத்திராதிகளுக்கு ஸ்ரோத்திராதி லக்ஷணமான ப்ரஹ்மம் என்று அறிந்து अतिमुच्य (அதிமுச்சிய) ஸ்ரோத்தராதிகளில் ஆத்மபாவத்தை எவர்கள் விடுகிறார்களோ அவர்கள் धीराः (தீரா) தீரர்கள், தீரத்தன்மை இல்லாமல் எல்லாவற்றையும் துறத்தல் என்பது முடியாததாகும், மகன், நண்பன், மனைவி முதலிய பந்துக்களிடத்தில் எனது, நான் என்றபாவத்துடன் வியவஹாரங்கள் உடைய இந்த உலகத்தை விட்டு प्रेत्य (ப்ரேத்ய) கிளம்பி எல்லா ஏஷணைகளையும் விட்டவர்கள் अमृताः (அம்ருதா) மரணமற்றவர்களாக भवन्ति (பவந்தி) ஆகிறார்கள்.

“கர்மாக்களினாலோ, பிரஜைகளாலோ, அல்லது ,செல்வத்தினாலோ அம்ருததுவத்தை அடையமுடியாது. கேவலம் த்யாகத்தினாலேயே, அம்ருததுவத்தை அடைய முடியும்.” (கைவல்ய:உப) “ஸ்வயம்பூவானவர் இந்திரியங்களை பஹிர் முகமாக படைத்துள்ளார். ஆகையால் அந்தராத்மாவைப்  பார்க்காமல் வெளி விஷயங்களை அறிகின்றது. ஏதோ ஒரு தீரன் அம்ருதத்தை அடைவதற்கு இச்சை உடையவனாய் ஞானக்கண்ணால் ப்ரத்யக் ஆத்மாவைப் பார்க்கிறான்.” (க உ) “எப்பொழுது எவர்கள் எந்த ஹிருதயத்தில் உள்ள (அந்தக் கரணத்தில் உள்ள) எல்லாக் காமனைகளையும் துறக்கிறார்களோ, அங்கு     ப்ரஹ்மத்தை நிச்சயமாக அடைகிறார்கள்.” (க.உ) முதலிய சுருதிகளால் அறிகிறோம், அல்லது  अतिमुच्यन्ते “அதிமுச்யந்தே” என்பதால் ஏஷணைகளை தியாகம் செய்தல் என்று சித்திப்பதால் இந்த லோகத்திலிருந்து கிளம்பி அதாவது இந்த உடலிருந்து பிரிந்து அம்ருதத்தை அடைகிறார்கள் என்று பொருள் கொள்ளவேண்டும். இங்கு प्रेत्य (ப்ரேத்ய) என்றசொல்லிற்கு இந்த ஸம்சார உலகத்திலிருந்து விடுபடுவதையே குறிக்கிறது. மரணத்தைக் குறிக்கவில்லை.

(அ-கை) எதனால் சுரோத்திரம் முதலியவைகளுக்கு ப்ரஹ்மம் சுரோத்திரம் முதலிய ஆத்ம ஸ்வரூபமாயிருக்கிறதோ ஆகையால்.

தன்ஆத்மாவிடத்தில் செல்வது என்பது சம்பாவிக்காததினால் அங்கு கண் செல்வதில்லை. அவ்வாறேவாக்கும் செல்வதில்லை. வாக்கினால் உச்சரிக்கப்படும் பொழுது அதன் பொருளை (அப்பெயர் கொண்ட பொருளை) விளக்குகிறது. அதை வாக் சொல்லுகிறது என்று கூறப்படுகிறது. அந்த சப்தத்தை நிர்வஹிப்பதற்கு காரணமான ஆத்மா பிரஹ்மம். ஆகையால் எவ்வாறு அக்னிக்கு தஹிக்கும் தன்மையும் பிரகாசப்படுத்தும் தன்மை இருந்தும் தன்னையே(அக்னியையே) தஹிக்கவும், பிரகாசப்படுத்தவும் செய்யாதோ அவ்வாறேவாக்கும் பிரஹ்மத்தை எட்டுவதோ விளக்குவதோ இல்லை.

नो मनः (நோ மன) ஸங்கல்பாத்மகமான மனது ஆத்மாவைத் தவிர மற்றவைகளையே எண்ணுகிறது. அவைகளைப் பற்றியே ஒரு முடிவிற்கும் வருகிறது. ஆனால் ஆத்மாவைப் பற்றி எண்ணுவதோ அடைவதற்கு முயற்சிப்பதோ இல்லை. அப்படிப்பட்ட மனதிற்கும் ஆத்மா பிரஹ்மமே என்பதாகும். இந்திரியங்கள் மனம் இவைகளால் வஸ்துக்களின் ஞானம் ஏற்படுகிறது. பிரஹ்மமானது அகோசரமாய் (எட்டாததாய்) இருப்பதால் அந்த பிரஹ்மம் இப்படிப்பட்டது என்று நம்மால் அறிந்துகொள்ள முடியவில்லை.

ஆகையால்  சிஷ்யனுக்கு இந்த பிரஹ்மத்தைப் பற்றி எவ்வாறு உபதேசிப்பது என்பது நாம் அறியவில்லை, எது இந்திரியங்களால் அறிய முடியுமோ அது ஜாதிகுணகிரியை முதலிய விசேஷணங்களுடையதான மற்றவைகளைக் குறித்து உபதேசம் செய்யமுடியும். ஆனால் பிரஹ்மமோ ஜாதி முதலிய விசேஷணங்களுடன் கூடியது அன்று. ஆகையால் சிஷ்யனுக்கு உபதேசம் செய்வதில் உண்டாகும் விஷமமான மாறுபாட்டை நீக்கி உபதேசத்திலும் அர்த்தத்தைப் புரிந்து கொள்வதிலும் மிகுந்த முயற்சியை மேற்கொள்ள வேண்டும் என்பதைக் காட்டுகிறது.

‘न विद्मो न विजानीमो यथैतदनुशिष्यात्’ (பிரஹ்மம் இவ்வாறு இருக்கிறது என்று அறியோம். அவ்வாறேஎவ்வாறு உபதேசிப்பது என்றும் அறியோம்) என்று முற்றிலும் உபதேசம் செய்வது அரிது என்று ஏற்படும் பொழுது அவ்வாதத்தை நீக்குவதற்காகக் கூறப்படுகிறது. அறிய முடியாது, உபதேசிக்கவும் முடியாது என்று கூறியது உண்மைதான். ஆனால் பிரத்யக்ஷாதி பிரமாணங்களால் பரம் பொருளை இவ்வாறு உள்ளது என்று உணர்த்தமுடியாது. ஆனால் ஆகமங்களால் மட்டுமே உபதேசிக்க முடியும் என்று அதை உபதேசிப்பதற்காக ஆகமவாயிலாக கூறுகிறார்.

अन्यदेव तद्विदितादथो अविदितादधीति (அன்யதேவ தத்விதிதாத்அத அவிதிதாத் அதி இதி) अन्यदेव (அன்யதேவ) எது இப்பொழுது விசாரிக்கப்படுகிறதோ அது ச்ரோத்திரம் முதலியவைகளுக்கு ச்ரோத்திரம் முதலியவையாய் இருக்கிறது என்று கூறப்பட்டதோ அது அவிஷயம் (அறிய முடியாதது) அது அறிந்ததைக்காட்டிலும் வேறாகவே இருக்கிறது. அறிவது என்றால் எது விதிகிரியை முதலியவைகளால் அடையப்பட்ட விதிக்கிரியா கர்ம பூதத்தை (நாம ரூபாத்மகத்தை) ஏதாவது ஒரு இடத்திலாவது, சிறிதாவது, எவராலாவது அறியப்பட்டிருக்கும். எல்லா வியாகிருத பொருள்கள்(வெளிப்பட்ட பொருள்கள்) அறியப்பட்டதாகவே இருக்கும். ஆகையால் இந்த பரம் பொருள் அறியப்படும் பொருளைக் காட்டிலும் வேறாகவே இருக்கிறது என்பது பொருள்.

अविदितम् (அவிதிதம்) அறிய முடியாதது என்பது அதை அறிய முடியாத வஸ்து ஆகுமோ எனில் கூறுகிறார். ஆகையால் அறிய முடியாததைக் காட்டிலும் அதாவது அறிந்ததைக் காட்டிலும் விபரீதமான வியாக்ருதி அவித்யா லக்ஷணத்தைக் காட்டிலும் வேறானது என்பது வியாக்ருதி லக்ஷணையினால் அறியப்படுகிறது. எது ஒன்று மற்றதைக்காட்டிலும் மேலே இருப்பதால் அது வேறு என்பது பிரசித்தம்.

எது அறியப்பட்டதோ அது அல்பம், நாசமாகக் கூடியது, துக்கத்துடன் கூடியது, ஆகையால் விடத்தக்கது, ஆகையால் அறியப்பட்டதைக் காட்டிலும் வேறு பிரஹ்மம் என்று கூறினால் பிரஹ்மத்தை விடவேண்டும் என்று ஆகும். அத்தகைய அறியப்பட்டதைக் காட்டிலும் வேறானது ப்ரஹ்மம் என்று சொல்லப்பட்டாலோ (அஹேயத்வம்) விடக்கூடியதன்று என்பது கூறப்பட்டதாகிறது. அறியப்படாததைக் காட்டிலும் தாண்டி உள்ளது என்று கூறினால் ஏற்கத்தகாததைக் காட்டிலும் வேறு என்று கூறப்பட்டதாகும். ஒரு காரியத்தின் பொருட்டே அல்லவாஅதனினும் வேறுபட்ட மற்றொன்று காரணமாய் ஏற்கப்படுகிறது. ஆகையால் ஆத்மாவை அறிந்தவன் வேறு ஒன்றின் பிரயோஜனத்தின் பொருட்டு வேறு ஒன்றையும் எடுத்துக்கொள்ள மாட்டான். இவ்வாறு அறிந்ததையும், அறியாததைக்காட்டிலும் ஆத்மா வேறானது என்பதால் ஹேயோபாதேயம் (தள்ளுவதும், கொள்ளுவதும்) இவ்விரண்டையும் நிஷேதம் செய்வதால் ஆத்மாவானது தன்னைக் காட்டிலும் வேறாக இல்லாததால் சிஷ்யனுக்கு பிரஹ்ம விஷயத்தில் உள்ள ஜிக்ஞாசை ஆனது பூரணமாகிறது. ஸ்வாத்மாவைக் காட்டிலும் வேறான வஸ்துவிற்கு அறிந்தது, அறியாதது ஆகிய இவ்விரண்டைக் காட்டிலும் வேறான தன்மை ஏற்படாது என்பதால் ஆத்மா பிரஹ்மமாகும் என்பது வாக்கியர்த்தம். “अयमात्मा ब्रह्म” (இந்த ஆத்மா பிரஹ்மம்) “य आत्मापहतपात्मा” (எந்த ஆத்மா பாவமற்றதோ) “यत्साक्षादपरोक्षाद् ब्रह्म” (எது சாக்ஷாத்தாக அபராக்ஷமாய் இருப்பதால் பிரஹ்மம்) “य आत्मा सर्वान्तरः” (எந்த ஆத்மா எல்லாவற்றிலும் ஊடுருவி உள்ளதோ) என்பது முதலிய மற்றசுருதிகளாலும் அறிகிறோம்.

இவ்வாறு சர்வாத்மாவினுடைய எல்லா விசேஷங்களும் அற்றசின்மாத்திர ஸ்வரூப ஜ்யோதியாகிய பிரஹ்மத்துவத்தை தெளிவுப்படுத்தக் கூடிய வாக்கியார்த்தத்தை ஆச்சாரிய உபதேச பரம்பரையினால் அடைய வேண்டும் என்று கூறுகிறார். शुश्रुम (கேள்விப்பட்டோம்) என்பது முதலியவைகளால் பிரஹ்மமானது இவ்வாறு ஆச்சாரிய உபதேச பரம்பரையினால் மட்டுமே அறிய முடியும்.தர்க்கத்தினாலோ, பிரவசனங்களினாலோ, மேதாவிலாசத்தினாலோ, அநேகசிரவணம் செய்தலாலோ, தபசாலோ, யக்ஞ முதலியவைகளாலோ அறிய முடியாது என்பதை நாங்கள் பூர்வ ஆச்சார்யார்களுடைய வசனங்களைக் கேட்டிருக்கிறோம்.அந்த ஆச்சார்யர்கள் எங்களுக்கு பிரஹ்மத்தைப் பற்றி விளக்கமாகக் கூறி இருக்கிறார்கள். இதுவே அவர்களின் அபிப்ராயம்.

“अन्यदेव तद्विदितादथो अविदिताद (அன்யதேவ தத்விதிதாததோ அவிதிதாததி) அது அறிந்ததைக் காட்டிலும் வேறு, அறியாததைக் காட்டிலும் மேலாக இருக்கிறது. என்றஇந்த வாக்யத்தால் ஆத்மா ப்ரஹ்மம் என்று கூறும் பொழுது ச்ரோதாவிற்கு (சிஷ்யனுக்கு) இவ்வாறு சங்கை உண்டாயிற்று. எவ்வாறு ஆத்மா ப்ரஹ்மமாகும் என்று, ஆத்மா என்பது கர்மத்திலும் உபாசனையிலும் அதிகாரியான ஸம்ஸாரிஜீவன். அந்த ஸம்ஸாரி கர்மம் உபாசனையாகிய ஏதாவது ஒரு சாதனத்தை அனுஷ்டித்து ப்ரஹ்மா முதலிய தேவர்களையோ அல்லது ஸ்வர்கத்தையோ அடைய விரும்புகின்றான். உலகிலுள்ள நம்பிக்கைக்கு விரோதமானதால் அதைக் காட்டிலும் வேறாக விஷ்ணு, ஈச்வரன், இந்திரன் அல்லது பிராணனோ உபாசனை செய்யக் கூடியதாக ப்ரஹ்மம் ஆகக் கூடியதாகும். எவ்வாறு மற்றதார்க்கிகர்கள் ஈச்வரனைக் காட்டிலும் ஆத்மா வேறு என்று கூறுகின்றனரோ அவ்வாறேகர்மம் செய்பவர்களும் இந்த யக்ஞம் செய்யவேண்டும். இந்த யக்ஞம் செய்யவேண்டும் என்று தேவதைகளை உபாசிக்கின்றனர். ஆகையால் எது அறியப்பட்டதோ அது உபாசிய ப்ரஹ்மமாகிவிடும். ஆகையால் உபாசகன் வேறென்பது சரியாகிவிடும் சிஷ்யனை வ்யாஜமாக வைத்தோ அல்லது அந்த வாக்ய மூலமாகவோ அவனுடைய சங்கையை அறிந்து இவ்வாறு கூறினார். இவ்வாறு சங்கை செய்யாதே என்று.

यत् (யத்) சைதன்யமாத்திர சத்தோ, அது वाचा (வாச்சா) வாக்கால், வாக் என்பது ஜிஹ்வாமூலம் என்றஅடிநாக்கு முதலிய எட்டு ஸ்தானங்களில் (ஜிஹ்வாமூலம், ஹ்ருதயம், கண்டம், மூர்த்தா, தந்த, நாசிகா, ஓஷ்ட்ட, தாலு அதாவது அடிநாக்கு, இருதயம், கழுத்து, தலை, பல், மூக்கு, உதடு, கன்னமாகும்) தொட்டுக் கொண்டு அக்னியை தேவதையாகக் கொண்ட எழுத்துக்களை (வர்ணங்களை)வெளிப்படுத்தும் கரணமாகும்.வர்ணங்களையோ, இன்ன பொருளை உணர்த்தக்கூடிய இத்தனை எழுத்துகளை, இன்ன கிரமத்தில் (வர்ணங்கள்) உள்ளவை எனப்படும். உதாரணமாக गौः என்றபசுவை உணர்த்தும் சொல் ग (க கார) औ (ஒள கார) மற்றும் விசர்கத்துடன் கூடியது என்பதாகும். இம்மாதிரி வர்ணங்களின் கோர்வையையுடைய பதமே வாக் எனப்படும். இதை வேதம் “अकारो वै सर्वा वाक्सैषा स्पर्शान्तस्थोष्मभिबर्व्यज्यमाना बवी नानारूपा भवति” அகாரமே எல்லா சொற்களாகவும் மாறுகிறது. அதாவது ஸ்பர்சங்கள் எனப்படும்  क (க) முதல் म (ம) வரையிலான 25 அக்ஷரங்களாலும் அந்தஸ்தங்களாலும்  य र ल व (ய ர ல வ ) என்ற4 அக்ஷரங்களாலும், ஊஷ்மாக்களாலும் = श ष स ह ( ச ஷ ஸ ஹ ) என்ற4 அக்ஷரங்களாலும் மாறுபட்டு ஒலிக்கிறது. இந்த எழுத்துக்களே க்ரமக்கோர்வையின் மாறுபாட்டால்பல்வேறு பொருளை உணர்த்தும் பல்வேறு சொற்களாக மாறுபட்டு ஒலிக்கின்றன. அவை மிதம், அமிதம், ஸ்வரம், ஸத்யம், அநிருதம், எனப்படும். மிதம் என்பது பாதம், ஒரு கட்டுப்பாடான அக்ஷரங்களுடன்  கூடிய முடிவு இவைகளுடன் கூடிய ரிக்வேதம் முதலியவைகளாகும். அமிதம் என்பது இக்கட்டுப் பாடுகளுக்கு  அப்பாற்பட்ட  யஜீர்வேதம் முதலியவைகளாகும். ஸ்வரம் என்பது கீதத்தைப் பிரதாணமாக உடைய சாமவேதம் முதலியனவாகும்.  ஸஒயம் என்பது (கண்ணால்) கண்டதை உணர்த்தலாகும். அதற்கு மாறுபட்டது, அந்ருதம்,(பொய்) இவைகளைக் குணமாகக் கொண்டது வாக், அந்தப் பதரூபமான வாக்கைக் கரண குணமாகக் கொண்டு மனிதனிடத்தில் விளங்கும் வாக்சக்தியினால்  अनभ्युदितम् (அநப்யுதிதம்) விளக்கப்பட-வில்லை.

எந்த பிரஹ்மத்தால் வாக், வாக்சக்தியானது விரும்பிய பொருளை உணர்த்துவதில் சக்திபடைத்ததாக விளங்குகிறதோ அதாவது சைதன்ய ஜோதியுடன் கூடியதாய் விளங்குவதாக இருக்கிறதோ அந்த பிரஹ்மஸ்வரூபம் வாக்கிற்கு வாக் எனப்படுகிறது. அவ்வாறேப்ருஹதாரண்யத்தில் “பேசுவதற்குக் காரணம் வாக்” என்றும் எவன் உள்ளே இருந்து கொண்டு பேசுவதற்கு தூண்டுகிறான் என்று கூறப்பட்டுள்ளது. அவ்வாறேவாஜசனேயகத்தில் “எந்த அந்த வாக்கானது புருஷர்களிடத்தில் (சேதனங்களில்) கோஷங்களில் அதாவது வர்ணங்களில் (எழுத்துகளில்) இருக்கிறது என்று ஏதோ ஒரு பிரஹ்மவேத்தாவானவன் அதை அறிகிறான் என்று பிரசன்னத்தை உண்டாக்கி பதிலும் அளிக்கப்பட்டது. எதனால் ஜீவனானவன் ஸ்வப்னத்தில் பேசுகின்றானோ அது வாக் என்று, அதுவே பேசுபவனின் நித்ய வாக் சக்தியாகிய சைதன்யஜ்யோதிஸ்வரூபமாகும். பேசுபவனைக் காட்டிலும் வாக்சக்தியானது வேறு அல்ல என்பது சுருதியின் கருத்தாகும்.

நீ तदेव (ததேவ) அந்த ஆத்மஸ்வரூபமான பிரஹ்மத்தை பெரிதிக்கெல்லாம் பெரியது என்பதால் நிரதிசய பூமா எனப்படும் ப்ரஹ்மம் என்று அறிவாயாக. எந்த வாக் முதலிய உபாதிகளால் வாக்கிற்கு வாக், ச்ரோத்திரத்திற்கு சுரோத்திரம், கண்ணுக்குக் கண், மனதிற்குமனம் என்றும், கர்த்தா, போக்த்தா, விக்ஞாத்தா, நியந்தா, கட்டளையிடுபவன், விக்ஞானம் ஆனந்தம், பிரஹ்மம் என்பது முதலிய வியவகாரங்கள் வியவகாரங்களற்றநிர்விசேஷ  மேலான परे சாம்யமான பிரஹ்மத்தில் பிரவிர்த்திக்கின்றதோ அவைகளை நிராகரித்து ஆத்மாவிடத்திலேயே நிர்விசேஷ பிரஹ்மத்தை அறிவாயாக என்று உபாதிபேதத்துடன் கூடிய அநாத்மாக்களாகிய ஈஸ்வராதிகளை उपासते (உபாஸதே) த்யானம் செய்கின்றானோ அது இந்த பிரஹ்மம் அல்ல. அதுவே ब्रह्म त्वं विद्धि (பிரஹ்மம் துவம்வித்தி) பிரஹ்மமென்று அறி என்று கூறி இருந்த போதிலும் மறுபடியும் नेदंं ब्रह्म (நேதம் பிரஹ்மம்) இது பிரஹ்மம் அல்ல என்று கூறப்பட்டதன் வாயிலாய் அநாத்மாவிற்கு அப்ரஹ்மத்துவம் கூறப்பட்டது. ஆத்மாவிடத்தில் பிரஹ்ம புத்தியை நியமனம் செய்வதற்காகவும், அல்லது மற்றஉபாசனை செய்யக்கூடிய தேவதைகளிடத்தில் பிரஹ்ம புத்தியை நிவர்த்தி செய்வதற்காக ஆகும்( உபாசனைக்குறிய ஈஸ்வரன் முதலியவைகளை முதலில் பிரஹ்மம் என்று அறி என்று கூறி பிரஹ்மமல்ல என்று கூறியதன் மூலமாக ஆத்மாவிற்கு அபிரஹ்மத்துவம் கூறப்பட்டது. ஆத்மாவினிடத்தில் பிரஹ்ம புத்தியை நியமனம் செய்வதற்காக உண்டானது  நியமவிதியாகும். மற்றஉபாசனா தேவதைகளிடத்தில் உள்ள பிரஹ்மபுத்தியை போக்குவதற்காக ஏற்படுவது பரிசங்கியா விதியாகும்.

यन्मसा न मनुते (யன் மனசா ந மனுதே) மனம் என்றால் அந்தக்கரணம், புத்தியையும் மனதையும் ஒன்றாக கிரஹிக்கப்படுகிறது. அதனால் நினைப்பதால் மனம் எனப்படுகிறது. எல்லா விஷயங்களிலும் வியாபித்திருப்பதால் எல்லா கரணங்களுக்கும் சாதாரணமாகிறது. காமம் சங்கல்பம், ஸம்சயம், சிரத்தை, அசிரத்தை, தைரியம், அதைரியம், பயம் எல்லாம் மனம் என்று சுருதியில் கூறப்பட்டுள்ளது. ஆகையால் காமாதிவிருத்தியை உடையது மனம், சைதன்யஜோதியாகிய மனமானது மனதை பிரகாசிக்கச் செய்வதால் நியந்தாவாய் இருப்பதால் எது லோகத்தைபிரகாசப்படுத்துகிறதோ அந்த மனதால் அதை (நியந்தாவை) நினைக்கமுடியாது. சங்கல்பம் செய்யமுடியாது, நிச்சயிக்கவும் முடியாது, அது எல்லா விஷயங்களைக் காட்டிலும் வேறாக இருப்பதாலேயே ஸ்வாத்மாவினிடத்தில் அந்தக்கரணம் அங்கு பிரவிர்த்திப்பதில்லை. (செல்வதில்லை) உள்ளிருக்கும் சைதன்ய ஸ்வரூபத்தினால் பிரகாசப்படுத்தப்பட்ட மனதினால் அல்லவா நினைக்கும் சாமர்த்தியம் ஏற்படுகிறது. அந்த விருத்திகளுடன் கூடிய மனமானது பிரஹ்மத்தினால் விஷயம் செய்யப்பட்டது, வியாபிக்கப்பட்டது என்று ப்ரஹ்மவித்துக்கள் கூறுகிறார்கள். ஆகையால் மனதை எது ஆட்டுவிக்கிறதோ அதையே பிரஹ்மம் என்று அறி नेदंं நேதம் முதலியவை முன் போலாகும்.

यत् எந்த சைதன்யமானது அந்தக் கரண விருத்தியுடன் கூடிய चक्षुषा கண்களால் न पश्यति பார்க்கப்படவில்லையோ, அதாவது கண்கள் சைதன்ய ரூபத்தை தனக்கு விஷயமாக்கிக் கொள்ள முடியவில்லையோ, येन எந்த சைதன்யாத்ம ஜோதியால் चक्षूंषि (சக்ஷும்ஷி) கண்கள் அதாவது அந்தக் கரண விருத்தியைக் காட்டிலும் வேறாகாத கண்களின் விருத்தியானது லோகத்தைப் पश्यति பார்க்கிறது அதாவது விஷயம் செய்கிறது, வியாபிக்கிறது. तदेव முதலியவை முன்போல் ஆகும்.

यत् எந்த ஜ்யோதிஸ்வரூபமானது श्रोत्रेण காதால் கேட்கமுடியாதது. திக்தேவதை முதலியவைகளை அதிஷ்ட்டானமாக உடைய ஆகாச காரியமாகிய (சப்தம்) மனோ விருத்தியுடன் கூடி சப்த லோகத்தை விஷயம் செய்ய முடியாது(தெரிந்து கொள்ள முடியாது) இந்தக் காதானது கேட்கிறது என்பது சைதன்யஜ்யோதியால் விஷயம் செய்கிறது(கேட்கிறது) என்பது பிரசித்தம். तदेव முதலியவை முன்பு போல் ஆகும்.

ப்ராண விருத்தி அந்தக் கரண விருத்தியுடன் கூடி மூக்கின் துவாரத்தில் இருந்துக் கொண்டு அவ்வாறேப்ருதிவியின் காரிய பூதமான பிராணன் அதாவது க்ராணேந்திரியத்தின் மூலமாக (ப்ரணன்-கந்தம்) வாசனை (கந்தத்தைப் போல்) க்ராணேந்திரியத்திற்கு விஷயமாவதில்லை. ஆனால் இந்த சைதன்ய ஆத்ம ஜ்யோதியினால் பிரகாசப்படுத்தப்பட்டு க்ராணேந்திரியம் தன்னுடைய விஷயத்தைக் குறித்து பிரவிருத்திக்கிறது.(பிரகாசப்படுத்துகிறது) तदेव முதலியவை முன் போல் ஆகும்.